Geçtiğimiz Şubat ayında 8 Mart Dünya Kadınlar Gününün Hikâyesi başlıklı bir yazı yazmayı tasarladım. Yazma işi tamamlandıktan sonra Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı’nda (TÜSTAV‘da) çalışan arkadaşım Şerif Bayram’ı telefonla arayıp, 8 Mart’la, İlerici Kadınlar Derneği-İKD‘nin 8 Mart’ı Diyarbakır’da kutlamasıyla ilgili bir yazı yazdığımı, bu yazıda kullanmak üzere, Diyarbakır’daki kutlamaya ilişkin TÜSTAV’da fotoğraflar olup olmadığını sordum.
Şerif araştıracağını söyledi. Konuşmamızdan bir gün sonra arayıp; TÜSTAV’daki görevlilere fotoğrafları sorduğunu, ancak fotoğrafların daha henüz tasnif edilmediğini, ama Kızıl Feministler kitabının yazarı Sn. Emel Akal’da istediğim fotoğrafların olabileceğini söyledi ve cep telefonunu verdi.
Bu bilgiyi alınca hemen Emel Hanımı telefonla arayarak kendimi tanıtıp ricamı ilettim. İsmimi duyar duymaz: “Sizin bende bir fotoğrafınız var” deyip, ardından “Siz, İGD’li (İlerici Gençler Derneği) miydiniz?” diye sordu. Kendisine, “Hayır, ben İGD’li değil, TKP’liydim” diye yanıt verdim.
Fotoğrafımın var oluşu karşısında heyecanlandım. Birden, geçmiş, geçmişte mücadelesini verdiğim siyasî uğraşılarım gözlerimin önüne geldi: Hiç hesapta yokken, geçmiş döneme ait bir fotoğrafımın aniden ortaya çıkmasına çok çok sevindim.
Nasıl sevinmeyeyim? Gençliğimin en güzel yıllarını “büyük bir düşün” maddi bir güç haline gelmesi, gerçeğe dönüşmesi için; gecemi gündüzümü, bilgi ve hünerimi, tüm enerjimi ortaya koymuştum. Bizler özgürlük, demokrasi, barış, adalet istiyorduk, ama rüzgâr ters taraftan esti. Özgürlüğün yerini baskı ve şiddet, demokrasinin yerini diktatörlük, barışın yerini “düşük yoğunluklu” savaş, adaletin yerini adaletsizlik aldı. Hak-hukuk diyenler hapishanelere tıkıldı, işkencelerden geçirildi. Kısacası memlekete dolu yağdı. 12 Eylül kasırgası güzellikten yana ne varsa önüne gelen her şeyi alıp götürdü, sildi süpürdü, yok etti. Böyle bir dönemde, insanlar kendilerine, tanıdıklarına zarar gelmesin, başları ağrımasın diye kitapları, belgeleri, fotoğrafları yakmaya, imha etmeye başladı. İmha olmayanlar ise, “suç delili” olarak polis ve askerlerin “eline geçti“. Bunların bir kısmı dava dosyalarında klasörlerde yerlerini aldı. Velhasıl o döneme ait elimizde çok az bilgi, belge, afiş, kitap ve fotoğraf kaldı. Emel Hanımın arşivindeki fotoğraflar bir tesadüf sonucu kurtulan fotoğraflardır. Bu fotoğrafların ortaya çıkmasından sevinilmez mi?
Emel hanımdan heyecanla meramımı anlatıp, mümkünse benim fotoğrafımla birlikte bana birkaç fotoğrafı scan ederek, e-posta yoluyla göndermesini rica ettim. Ve fotoğrafların gelmesi durumunda, ayrıca çok sevineceğimi belirtim. Sağ olsun, 18 adet fotoğrafı scan edip, e-postayla gönderdi. Fotoğraflar gelince telefon açıp, teşekkür ettim. “Ne kadar güzeller değil mi?” diye sordu. “Evet, çok güzeller” dedim. Sonra, “Ben, bunları Genel Merkezi adına İKD Diyarbakır şubesi çalışmalarına katılmaya gittiğimde zorla almıştım. Bana o zaman arkadaşlar kızmışlardı. İyi ki almışım, bildiğim kadarıyla elimizde bu fotoğraflardan başka fotoğraf yok” diye açıklamada bulundu.
Hocam, bildiğim kadarıyla o döneme ait başka fotoğraf yok. İyi ki bu fotoğrafları da o zaman siz almışsınız.
***
Fotoların dökümü:
-4 adet İKD Diyarbakır Şubesinin açılışı ile ilgili (6 Kasım 1977),
-1 adet 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ile ilgili Diyarbakır’da caddeye asılan afişle ilgili (8 Mart 1978),
-11 adet İKD’nin Diyarbakır Emek Sineması’nda 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ile ilgili yapılan geceden görüntüler (12 Mart 1978),
-2 adet İGD’nin Genel Kurulu’ndan görüntüler (8 Mart 1978).
***
Sevgili dostlarım; bu yazımda, tarih olmuş günlere ait fotoğrafların elime geçmesinden duyduğum sevinci, fotoğraflardan birini gazetede sizlerle paylaşmayı ve şayet bu fotoğraflardan isteyenler olursa gönderebileceğimi duyurmak istedim. Hürmetlerimle…
8 Mart 1978- İGD Diyarbakır Şubesi Genel Kurulu. Soldan sağa: Ayakta konuşan Cemal Pamukçu. Oturanlar: Cembeli Taş (Divan Katibi), Kenan Akgün (Divan Başkanı), Aysel Güre (Divan Katibi), Müslüm Üzülmez (Divan Başkan Yardımcısı), Kemal Yıldız (İGD Diyarbakır Şb. Bşk.), Mispah Salık (Yönetim Kur. Üyesi). Foto: Emel Akal Arşivi
25 Nisan 2008
Ergani Haber Gazetesi