Salname; bir senelik olayları topluca göstermek üzere hazırlanan eserler için kullanılan bir sözcüktür. Türkçeye Tanzimat’tan sonra girmiştir. Farsça “sene” demek olan “sal” ile yine Farsça “mektu”, “kitap” anlamına gelen “name” sözcüğünün birleşmesiyle oluşmuştur. Günümüzdeki karşılığı “yıllık”tır. Batılılar salname veya yıllık karşılığında “annuaire”, “annus”, “annale” ve “almanac” sözcüklerini kullanmaktadır.
Salnameler, Osmanlı Devleti’nin yayınlamış olduğu resmî yıllıklardır. Bu yıllıklarda genel olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun, özel olarak da şehirlerin yıllık olarak ekonomik, sosyal, sağlık, eğitim ziraat ile ilgili istatistikî verileri yer almaktadır. Bilgiler kısıtlı olsa bile, salnameler şehir tarihçilerinin, tarihçi ve araştırmacıların başvuru kaynakları arasında sayılmaktadır.
İlk zamanlar yüz küçük sayfayı geçmeyen salnameler, sonraları iki-üç yüz, en nihayet yedi-sekiz yüz sayfayı bulmuştur. Bunlarda, devletin resmi teşkilatından başka; memurların isimleri, tayin tarihleri, rütbeleri, nişanları gösterilir. Birer belge niteliği taşırlar. Genel salnamelerden başka, yine resmi özellikte olmak üzere bakanlıklar, vilayetler (valilikler) de salnameler çıkartmışlardır.
1925-1930 yılları arasında yayınlanmış Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnameleri ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllıkları’nda yer alan Çermik’le ilgili bilgiler:
I. 1925-1926 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi
(Matbaa-i Amire, İstanbul-1926, s.406-408.)
Çermik Kazası
| Memuriyet | Esami |
| Kaimakam | Yahya Hikmet Bey |
| Mal Müdürü | Tevfik Bey |
| Mahkeme-i Asliye Reisi | Abdülaziz Halis Bey |
| Mahkeme-i Asliye Müddeiumumîsi | Mustafa Sabri |
| Müstantik | Abdülmecid Sabit Bey |
| Telgraf ve Posta Müdürü | – |
Not: Salname Arap harfleriyle yazılmıştır. Latin harflerine dönüşümünü Abdurrahman Üzülmez yapmıştır.
II. 1926-1927 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi
(Matbuat Müdüriyet Umumisi, s.868-873.)
Taksimat-ı Mülkiye: Diyarbekir Vilayeti beş kaza ve altı nahiyeden ibarettir. Şark, Garb, Behramköy, Eğil nahiyelerinden mürekkep Diyarbekir merkez kazasıyla Hazro nahiyesini havî Silvan (Meyyafarkin) kazası, Hani nahiyesi ile Kulp, Osmaniye (Ergani) ve Çermik kazalarıdır.
Merkez kazalarının 399 köyü, Lice kazasının 142, Kulp kazasının 114, Silvan kazasının 237 köyü vardır.
Ceraim-i Adliye: Diyarbekir vilayetinde 926 senesinin ilk altı ayında vuku’ bulan mütenevvi’ cürümlerin mikdarı Diyarbekir merkez kazasında 164, Lice’de 136, Kulb’da 2, Çermik’de 60, Silvan’da 140, Ergani’de 11’dir.
Çermik Kazası
| Memuriyet | Esami |
| Kaimakam | Yahya Hikmet Bey |
| Mal Müdürü | – |
| Mahkeme Reisi | Mehmed Nami Bey |
| Müddeiumumîsi | Mehmed Sabri |
| Müstantik | Mehmet Tahir Bey |
| Telgraf ve Posta Müdürü | – |
Not: Salname Arap harfleriyle yazılmıştır. Latin harflerine dönüşümünü Abdurrahman Üzülmez yapmıştır.
III. 1927-1928 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnâmesi
(Matbuat Müdüriyet-i Umumisi, s.892-900.)
Taksimat-ı Mülkiye: Diyarbekir vilayeti merkez vilayet olan Diyarbekir kazasıyle Silvan (Meyyafarkin), Lice, Çermik, Osmaniye (Ergani), Kulp kazalarından müteşekkildir.
Merkez Vilayetin Behramköy, Seyid Hasan, Akpınar, Eğil, Pirinçlik, Mermer, Dicle, Deve Geçidi namlarıyla sekiz nahiyesi ve 643 aded köyü vardır.
Silvan kazası, Hazro ve Mezru’a nahiyeleriyle 217 adet karyeden Lice kazası da Mehmedan Hani nahiyeleriyle 150 köyden ve Kulp kazası 116 karyeden Ergani Osmaniye Kazası 154 adet köyden ve Çermik kazası 116 adet köyden ibarettir.
Mektepler ve Cemiyetler: Nefs-i Diyarbekir’de 125 talebeli bir orta mekteple 67 talebeli Erkek Muallim, 54 talebeli Sanayi’ ve 628 talebeli ilk erkek ve kız mektebi mevcut olup bundan başka vilayetin mülhakında 771 talebeli ilk erkek ve kız mektebi vardır.
Vilayette CHF, Türk Ocağı, Hilal-ı Ahmer, Tayyare, Himaye-i Etfal, Muallimler Birliği, Şoför Cemiyeti, İdman Yardım Yurdu vardır.
Silvan, Lice, Ergani Osmaniyesi, Çermik, Kulp kazalarında da Hilal-i Ahmer, Himaye-i Etfal, Türk Ocağı ve Tayyare Cemiyetlerinin şubeleri vardır.
Çermik Kazası
| Memuriyet | Esami |
| Kaimakam | Agâh Bey |
| Mal Müdürü | Lami’ Bey |
| Müftü | İbrahim Efendi |
| Hâkim | Ahmed Hamdi Bey |
| Müddeiumumî | Ahmed Şevki Bey |
| Müstantik | Mehmed Tahir Bey |
| Hükümet Tabibi | Ahmed Ziya Bey |
| Posta ve Telgraf Müdürü | Yusuf Ziya Bey |
Not: Salname Arap harfleriyle yazılmıştır. Latin harflerine dönüşümünü Abdurrahman Üzülmez yapmıştır.
IV. 1928-1929 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı
(Matbuat Umum Müdürlüğü Neşriyatından: 4, İstanbul-Devlet Matbaası 1929, s. 500, 501,505 )
Mülkî Taksimat: Diyarbekir vilâyeti merkez vilayet olan Diyarbekir kazası ile, Çermik, Silvan, Kulp, Lice, Osmaniye (Ergani) kazalarından müteşekkildir.
Kaza merkezinin Behramki, Seydihasan, Akpınar, Eğil, Pirinçlik, Mermeri, Dicle, Deve Geçidi namları ile sekiz nahiyesi ve 643 köyü, Çermik kazasının yalnız 116 köyü, Silvan kazasının Hadru ve Mezra nahiyeleri ile 217 köyü, Kulp kazasının yalnız 116 köyü, Lice kazasının, Hani, Muhamedyan, nahiyeleri ile 150 köyü, (Ergani) Osmaniye kazası yalnız 154 köyden ibarettir.
Kayıtlı Umumî Nüfus
| Kazalar | Erkek | Kadın | Yekûn |
| Diyarbekir | 50.714 | 48.169 | 98.883 |
| Çermik | 7.998 | 9.182 | 17.180 |
| Silvan | 13.040 | 13.366 | 26.406 |
| Kulp | 5.262 | 5.950 | 11.212 |
| Lice | 11.394 | 10.405 | 21.799 |
| Osmaniye /Ergani) | 9.027 | 9.680 | 18.707 |
| Umumî Yekûn | 97.435 | 96.748 | 194.183 |
Çermik Kazası
| Memuriyet | Esami |
| Kaymakam | Agâh Bey |
| Malmüdürü | Lâmi Bey |
| Hâkim | A. Hamdi Bey |
| Müddeiumumî | A. Şevki Bey |
| Müstantik | M. Tahir Bey |
V. 1929-1930 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı
(Matbuat Umum Müdürlüğü Neşriyatından: 5, İstanbul-Devlet Matbaası 1930, s. 350, 351,355.)
Mülkî Taksimat: Diyarbekir vilâyeti merkez vilayet olan Diyarbekir kazası ile, Çermik, Silvan, Kulp, Lice, Osmaniye (Ergani) kazalarından müteşekkildir.
Kaza merkezinin Behramki, Seydihasan, Akpınar, Eğil, Pirinçlik, Mermeri, Dicle, Deve Geçidi namları ile sekiz nahiyesi ve 643 köyü, Çermik kazasının yalnız 116 köyü, Silvan kazasının Hadru ve Mezra nahiyeleri ile 217 köyü, Kulp kazasının yalnız 116 köyü, Lice kazasının, Hani, Muhamedyan, nahiyeleri ile 150 köyü, (Ergani) Osmaniye kazası yalnız 154 köyden ibarettir.
1927 tahriri nüfusunda tesbit edilen nüfus miktarı
Kayıtlı Umumî Nüfus
| Kazalar | Erkek | Kadın | Yekûn | Mesahai sathiye | Nüfus kesafeti | Mevaki adedi | |
| Çermik | 8.024 | 9.281 | 17.308 | 1.420 | 12.2 | 122 | |
| Diyarbekir | 50.548 | 48.143 | 98.691 | 7.150 | 13.8 | 617 | |
| Lice | 11.367 | 10.191 | 21.558 | 1.770 | 12.2 | 131 | |
| Osmaniye | 8.994 | 9.841 | 18.835 | 1.595 | 11.8 | 152 | |
| Silvan | 13.168 | 13.524 | 26.692 | 1.930 | 13.8 | 218 | |
| Kulp | 5.286 | 5.946 | 11.232 | 1.010 | 11.1 | 116 | |
| Yekûn | 97.387 | 96.922 | 194.316 | 14.875 | 13.0 | 1350 |
Çermik Kazası
| Memuriyet | Esami |
| Kaymakam | Agâh Bey |
| Malmüdürü | Lâmi Bey |
| Hâkim | A. Hilmi Bey |
| Müddeiumumî | A. Vahap Bey |
| Müstantik | M. Tahir Bey |
25 Mart 2009
Yayım: ?