Kent Işıkları/ Araştırma/ Türkçe
Çermik, Diyarbakır’ın ilçesidir. İsmini doğusunda bulunan kaplıcadan (kudret hamamından) almaktadır. Çêrmug, Çermuk, Germıke, Aberna gibi isimlerle de adlandırılmış veya adlandırılmaktadır.
Eskiden Çermik’te birçok inanç ve etnik gruba mensup insanlar birlikte yaşardı. Bu inanç, etnik grup ve uygarlıklardan geriye kalan bilgiler ne yazık ki bugün elimizde çok az. Oysa geriye dönüp baktığımızda tarihi süreç içinde Hurilerin, Mittannilerin, Asurluların, Urartuların, İskitlerin, Medlerin, Perslerin, Makedonların, Selevkosların, Partların, Ermenilerin, Romalıların, Bizanslıların, Arapların, Emevîlerin, Abbasilerin, Şeyh-Oğullarının, Hamdanîlerin, Mervânîlerin, Selçukluların, İnanoğullarının, Nisanoğullarının, Eyyubilerin, Anadolu Selçuklularının, Artukluların, Osmanlıların belli dönemlerde sırasıyla Çermik’e egemen olduklarını; dahası Haburman Köprüsü, Ulu Cami, Beyler Sarayı, Saray Hamamı, Çeteci Abdullah Paşa Medresesi, Sinagog, Surp Abtılmesih Ermeni Kilisesi, Şeyhandede Şelalesi, Sinek Çayı Kaya Mağaraları Kabartmaları, Su Sarnıçları ve Antik Taş Ocağı, Gelincik Dağı, Çermik Kalesi, Belkis Kaplıcaları gibi tarihî eserlerinin ise zamana ve yıkıma karşı direndiklerine tanık olmaktayız.
Tarihin hüküm sürdüğü, zamanın durduğu, tabiatın konuştuğu bu mekâna dair önemli bir kaynak kitap Yazılı Kaynaklarda ÇERMİK adıyla kitapçı raflarındaki yerini aldı.
Kitabı Müslüm Üzülmez hazırlamış, Kent Işıkları’nca yayınlanmıştır. Kitapta Çermik’in tarihi geçmişi hakkında önemli kaynak bilgi ve belgeler yer almaktadır.
Üzülmez, Mezopotamya’nın “kendi halkını yiyenlerin toprağı”, bilgi ve belgelerin de yok edildiği politik bir mekân olduğunu söylüyor, ama böyle olsa bile yine de Çermik’te hüküm süren devlet veya uygarlıklardan, yaşayan halklardan az da olsa bazı bilgi ve belgelerin bir yerlerde var olduğunu, saklı durduğunu ve geçmişin doğru bilinmesi açısından bu belgelerin bulunup ortaya çıkartılması gerektiğini ve ne kadar çok bilgi ve belge gün yüzüne çıkartılırsa, tarihin o oranda yalandan arınacağını ve tarihî zenginliğimizin de o oranda bir anlam kazanacağını belirtiyor.
Üzülmez, bu anlayışla eline geçen bilgi ve belgeleri bir arada yayınlamanın tarih bilincin oluşmasında faydalı olacağını düşünerek; ve biraz da Çermik ve Çermiklilere olan borcunu ödemek için Yazılı Kaynaklarda ÇERMİK adlı kitabını hazırlamış. Türkçe Yazılı Kaynaklarda Çermik; Ermeni, Yahudi, Süryani, Fransız Kaynaklarında Çermik; Osmanlı Arşiv Belgelerinde Çermik olmak üzere kitap üç bölümden oluşmaktadır. Üçüncü bölümde yer alan Osmanlı Arşiv Belgelerinin orijinalleri ve Latin harflerine dönüşümleri birlikte sunulmuş. Kitabın son kısmında Ekler başlığı altında Çermik hakkında yazılmış 11 yazıya yer verilmiş ayrıca. Önsöz, Kamil Sümbül tarafından kaleme almıştır.
Kitabın kültürel yaşamımıza bir zenginlik katacağını; “tarihin hüküm sürdüğü, zamanın durduğu, tabiatın konuştuğu” Çermikle ilgili çok güzel eserlerin yazılışına vesile olacağını ve tarih bilincinin gelişimine az da olsa bir katkı sunacağını umuyoruz.
05/11/2012
http://nubihar.com/pirtuk/tr/yazili-kaynaklarda-cermik.html