Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) ile ilgili arşivimde bulunan bir fotoğrafı paylaşmak istiyorum, ama önce ilgisi nedeniyle çok kısa TÖS hakkında biraz açıklama yapmam lazım.
Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS), 1962 Anayasası’nın kamu çalışanlarına sendika kurma hakkından yararlanarak 8 Temmuz 1965’te Ankara’da kuruldu. Genel başkanlığına öğretmen kökenli yazar Fakir Baykurt getirildi. TÖS’ün temel amacı, üyelerinin ekonomik, demokratik, toplumsal hak ve çıkarlarını korumaktı.
TÖS ancak 6 yıl faaliyet gösterebildi. 12 Mart Askeri Darbesi sonrası, 1971 yılında TÖS’ün faaliyetleri durduruldu ve ardından kapatıldı; malları tasfiye edildi, yöneticileri tutuklandı ve haklarında Türk Ceza Kanunu’nun 141. ve 142. maddelerini ihlalden davalar açıldı. Dava, 1976 yılında beraatla sonuçlandı.
TÖS, Ankara’da kurulur kurulmaz çok hızlı bir şekilde Türkiye’de örgütlenmeye başladı. İlk açılan şubelerden biri de Ergani Şubesi’dir.
Ergani’de o zamanlar Belediye Binası’nın altında TÖS’ten önce kurulmuş bir Öğretmenler Derneği ve bu derneğin bir de Lokali vardı. Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu bu lokale takılırlardı. TÖS açılınca, bu lokal TÖS Lokali oldu.
TÖS Ergani Şubesi Kurucu Üyeleri -bildiğim kadarıyla- şunlardı: 1. Remzi İpek (Başkan), 2. Yaşar Hekimoğlu, 3. Enver Atılgan, 4. Zülküf Bozkurt, 5. Nalân Uluğ.
Ergani Şubesi kurulduktan sonra TÖS Genel Başkanı Fakir Baykurt bir grup arkadaşıyla birlikte Ergani’de görev yapan öğretmenlerle tanışma, dayanışma ve sorunları yerinde tespit etmek için Ergani’ye gelir. (Yıl 1968 olmalı?) Çeşitli okul gezileri ve toplantılar yapılır. İnkılap İlkokulu’nun önünde de bu hatıra fotoğrafı çektirilir.
Soldan sağa: (Arka sıra) Remzi İpek, Cumali Dincer, Nazif Kızıldağ, Ekrem İpek,
Abdulsamet Kaymaz, Zülküf Bozkurt, Gülseren Gök, Naime (?), Nalan Uluğ.
(Ön sıra) Bayan (?), Fakir Baykurt, Müfettiş ?, Bayan (?)
Ergani TÖS Şubesi, şubeler içerisinde en aktif olanlarından biriydi. Birçok etkinliğe imza atmıştır. Yaptığı, önayak olduğu veya destek verdiği eylemler, o zamanlar hem Ergani’de, hem bölgemizde ve hem de Ankara’da geniş yankılara neden olmuştu. Bu etkinliklerden belli başlı olanlarını şöyle sıralayabilirim: Köylülerle Bütünleşme Gezileri, Köylere Okul Yaptırma Kampanyası, Okuma Yazma Seferberliği, Öğretmen Boykotu, Kımıl Miting ve Yürüyüşü, Elektrik Yürüyüşü, Lise Boykotu vs…
TÖS, bilgi ve bilgili insanların mumla arandığı o dönemlerde Ergani’de herkesin başvurabileceği, akıl danışabileceği bilgili ve kültürlü insanların bulunduğu bir mekândı.
TÖS, Ergani’de köylüsünden kasabalısına, okumuşundan okumamışına, esnafından çalışanına, işçisinden memuruna, velisinden öğrencisine kadar genelde herkesin saygı duyduğu, değer verdiği bir kuruluştu. TÖS’ün yönetici ve üyeleri de saygı duyulan insanlardı. Onlar Ergani’de herkesin “Hoca”larıydı. Ergani’de devrimci, yurtsever görüş ve düşüncelerin gelişmesinde, kültürel seviyenin yükselmesinde, TÖS ve TÖS’lü öğretmenlerin çok büyük katkısı ve emeği olmuştur.
Tarih mücadeleye ışık tutar. TÖS’ün çalışmalarından ve mücadelesinden öğreneceğimiz çok şey olduğunu düşünüyorum.
Bir Önemli Açıklama:
“Ergani’deki ‘Taş Mektep’ ve Diyarbekir Eğitim Tarihi” başlıklı bir önceki yazımla ilgili çok sayıda açıklama aldım. İsa Tekin, “Taş Mektep”in 1975-76 yıllarında yıkıldığını; Bülent Karakoç ise, okulun inşa tarihinde bir yanlışlığın olduğunu bildirmekte. Bülent Karakoç hocamın açıklaması farklı bilgiler de içerdiği için yorumsuz bilgilerinize sunmak istiyorum:
“Teşekkürler. Yalnız taş mektebin inşa ediliş tarihi konusunda yanlışlıklar var.
Hükümet binası Osmanlı döneminde 1870’li yıllarda yapıldığı doğrudur. Ancak İnkılap İlkokulu cumhuriyet döneminde kesin bir tarih vermemekle birlikte 1930’lu yıllarda yapıldığıdır.
1925 yılında Şeyh Sait olayları esnasında okul yok. O arsa bizim bahçenin devamı. Hatta Şeyh’in askerleri orada konuşlanmışlar. Bunu bizzat Babam ve Dedem’den dinlemiştim. Ayrıca Babam 1919 doğumlu. İlkokulu Cami’ye bitişik eski binada okuduğunu, 5. sınıfta yeni harflerle okuduğunu defalarca anlatmıştır. Bu noktadan hareket edersek yine okulun yapılışı 1930/32 yıllarından sonraki dönemi gösteriyor.” (1 Nisan 2021)
İsa Tekin arkadaşıma ve Bülent Karakoç hocama selam ve teşekkürlerimi gönderiyorum.
8 Nisan 2021 tarihinde ve sonrasında:
https://www.gaphaberleri.com/kose-yazisi/805/tos-ile-ilgili-arsivimde-bulunan-bir-fotograf.html
https://www.3uncugoz.com/tos-ile-ilgili-arsivimde-bulunan-bir-fotograf/
https://www.tigrishaber.com/tos-ile-ilgili-arsivimde-bulunan-bir-fotograf-4856yy.htm
https://www.erganihaber.net/kose-yazisi/1392/tos-ile-ilgili-arsivimde-bulunan-bir-fotograf.html